पारंपरिक धर्माच्या दृष्टीकोनातून, आपला पृथ्वीवरील अनुभव हा प्रतिकात्मक स्वरूपाचा आहे. जगाचा प्रत्येक घटक हा योगायोगाने नाही तर उद्देशाने आणि अर्थाने भरलेला आहे. एक संकेत म्हणजेच प्रतिक हे आपल्याला गोष्टीच्या प्रत्यक्ष स्वरूपापेक्षा काही गाढ विवेचनाकडे जाण्यासाठी आमंत्रण आहे.
“चंद्र” या साध्या शब्दाचा विचार करा, जो कागदावरील अक्षरांच्या रेषांमध्ये तयार केलाय, पण तो आकाशातील एक प्रभावशाली खगोलीय गोल अर्थात ग्रहकायाचे प्रतीक आहे. त्याचप्रमाणे, विश्वातील प्रत्येक परमाणू हा “द्योतक” आहे जो दैवी पारगामी आंतरिक गुप्त गोष्टींना दर्शवतो -- ज्याची तुलना बाह्य जगाशी केल्यास तो मृत्यूप्राप्त पालीचा डोळा इतक्या काळ्या पर्वापेक्षा कमी किंमतीचा आहे.
आणि हा अर्थ देवाच्या वचनासाठी अगदी अधिक सत्य आहे -- जे विविध स्तरांनी अर्थपूर्ण आहे. साधकासाठी, वचनाच्या गूढतेची खोली हीच त्याचं जीवनाचं अन्न आहे -- जे आध्यात्मिक तहानलेल्यांना सोडून इतरांना -- ज्यांना दृष्टी आणि श्रवणशक्ती नसते -- त्यांना अगम्य आहे.
हयकळ आणि परिपूर्ण माणूस
बहाई धर्मामध्ये, पाच क्रमांक हा विशेष अर्थ असलेला आहे, जो माणसाच्या आणि देवाच्या लपलेल्या वास्तविकतेचे प्रतीक मानला जातो, ज्याबद्दल देव म्हणाला होता: "माणूस माझे रहस्य आहे आणि मी त्याचे रहस्य आहे“. बहाई धर्माचे प्रमुख प्रतीक म्हणजे पाच शिरोबिंदूंचा तारा, “हयकळ“, परिपूर्ण माणसाचे प्रतीक.
माणसाशी संबंधित लपलेल्या रहस्याचे संबंध स्थापन का करावे? कारण माणूस हा अद्वितीय निर्मिती आहे -- दोन राज्यांच्या संभाव्यतेच्या दरम्यान अस्तित्वात आहे. तो भौतिक परिपूर्णतेच्या सर्वोच्च शिखरापाशी आणि श्रद्धेच्या राज्याच्या सर्वात निम्न स्थानी आहे. तो, स्वभावत: प्राणी सृष्टीतील सर्वात दुष्ट आणि, संभाव्यतेने, एक भव्य देवदूत आहे. परिपूर्ण माणूस म्हणजे अभिव्यक्त केलेला आदर्श -- पूर्णपणे श्रद्धांजलींच्या आत्म्याने परीपूर्ण, पूर्णपणे भौतिक परिस्थितींना बांधिल नसलेला माणूस. परंतु हे वास्तविकता ही एक आतील, अदृश्य वास्तविकता आहे. त्यामुळे माणसातील खरोखर महत्वपूर्ण सर्वकाही पूर्णपणे अदृश्य आहे. आणि या अंतरंग सामर्थ्याचे प्रतीक म्हणजे हयकळ, माणूस आणि देव यांच्यातील साम्यतेचे बिंदू. देवाचे महान प्रतिबिंब आंतरमनामध्ये.
आत्मा, गूढ, जीवनाची श्वास - अक्षर 'हआ’'
संप्रदायिकरित्या “5” शी संबंधित असलेले “हआ’” (“هـ” अरबी मध्ये, अब्जद “5”) हे अक्षर कुरआनच्या रहस्यमयी विखुरलेल्या अक्षरांमध्ये वारंवार वापरले गेले आहे आणि “हे अल्लाह आहे” (هو الله) या सूत्रामध्ये नेहेमीच उपयुक्त आहे. जीवनाच्या दैवी श्वासाशी त्याचा संबंध असल्याचा भास होत असल्याने, हे अक्षर परंपरागतपणे “जीवंत” (“Ḥayy - حي“) या दैवी नावाशी संबंधित केले गेले आहे.
हे दोन प्रतीक -- 5 आणि “हआ’” -- सहसा दैवीच्या अंतरंग, आवश्यक दृष्टिकोनाला संदर्भित करण्यासाठी अलिप्तरीत्या वापरले जातात. बहाई संदर्भात, बाबांनी ‘5’ आणि “हआ’” अक्षराची आणि विशेषत: त्यांच्या मंत्रालयाची (बाबांच्या प्रथम पाच वर्षांच्या सेवेचे कार्य त्यांच्या अंतिम दाव्याच्या संकीर्ण स्वभावाच्या कारणांसाठी रहस्यमयीपणे आवृत्त झाले होते) स्वतः बाबांना जुळवून घेतले आहे. यासंदर्भात अधिक माहितीसाठी "Ayyám-i-Há’, Mysterious Meanings of the Days of Five" हे पाहा, ज्यामध्ये बाबांनी 5 आणि “हआ’” अक्षरांच्या उद्धृतांची व्याख्या आणि बहाउल्लाहांनी बहाई कॅलेंडरमध्ये ‘उल्लेखनीयता पुढील’ काही दिवसांमध्ये त्याचा वापर केले. बाबांनी “हआ’” अक्षराच्या अनेक अर्थांचे व्याख्यान केले होते, ज्याचा एक भाग बहाउल्लाहांनी प्रसिद्ध “किताब-ए-इकान” मध्ये उद्धृत केला आहे:
त्याचप्रकारे, “हआ’” अक्षराच्या व्याख्यानात, त्यांनी शहादतीची प्रार्थना केली, म्हणाले: “मला वाटते माझ्या अंतरात्म्यात एक आवाज ऐकू येत आहे: ‘देवासाठी तू जे सर्वाधिक प्रेम करतोस ते बलिदान कर, जसे हुसैन, त्याला शांती मिळो, त्याने माझ्यासाठी त्याचे जीवन अर्पण केले.’… सर्वांनी माझी सहनशीलता, माझ्या समर्पणाची आणि देवासाठीच्या मार्गात माझ्या त्यागाची पातळी समजून घ्यावी.
(बहाउल्लाह, The Kitáb-i-Íqán, # 271)
"h" अक्षराचे सांस्कृतिक महत्व: काळाच्या पलिकडे
जरी अब्जद क्रमांकशास्त्र अरबी लिपीपर्यंत मर्यादित असले तरी, अरबीची गहरी सेमिटिक मूळे फिनिशियन लिपीशी सामायिक केलेली आहेत -- आणि विशेषतः अरबीच्या चुलत भाषा, इब्राहीमीशी सामायिक केलेली आहेत. इब्राहीमी जेमेट्रिया प्रणालीत संख्या ५ हा “h” (“ה”) अक्षराशी समान आहे. हे अक्षर “YHWH” (יהוה) या दिव्य नावात दोनदा आढळते आणि पारंपारिकपणे “Chai” (חי) या शब्दाशी संबंधित आहे, ज्याचा अर्थे अर्थात “जीवन” किंवा “जिवंत“.
अशा समानता कालाच्या पलिकडे अनेक आहेत. प्रत्येक धर्मामध्ये पाच मुख्य प्रथा ओळखल्या जातात. कदाचित हाताच्या पाच बोटांमुळे किंवा पाच इंद्रियांमुळे -- कारण जे काही असो, प्रत्येक धर्म आणि युगांमध्ये आचारांच्या पवित्र भूमितीचे निनाद होत आहेत.
मुद्रा रक्षाकवच, पाच नैतिक मार्ग, पाच स्तंभ, पाच सिद्धांत
हिंदू धर्मात, पाच पवित्र कर्तव्ये आत्म्याचे मार्गदर्शन करतात: अध्ययन, अनुष्ठान, तपश्चर्या, दान, उपासना. बौद्ध धर्म अस्तित्वाची पाच समूह स्पष्ट करतो: रूप, भावना, संज्ञान, संस्कार, चेतना. इस्लामचे पाच स्तंभ श्रद्धाळूंना श्रद्धा, प्रार्थना, झकात, उपवास, तीर्थाटन द्वारे उभारतात. शिया मुसलमानांसाठी, पाच मूलसूत्रे भक्तांना आवाहन करतात: दैनिक प्रार्थना, दान, उपवास, पैगंबर आणि इमामांची निष्ठा, मक्केला तीर्थाटन. ताओ धर्म प्रकृतीच्या गतीला पाच परिवर्तन म्हणून पाहतो: लाकूड, अग्नि, पृथ्वी, धातू, पाणी.
हिंदूंची कर्तव्ये, बौद्धांचे अस्तित्वाचे घटक, किंवा इब्राहिमी धर्मांचे विश्वासाचे लेख, प्रत्येक परंपरा या संख्येला प्रतीकात्मक महत्व प्रदान करते, जे आध्यात्मिक जीवनाची पूर्णता प्रतिनिधित्व करते. पाचाचा सामंजस्यपूर्ण ताल मानव जातीच्या सामुहिक कथेत अंतर्भूत झाला आहे, ज्याने आमच्या सामूहिक मार्गदर्शन, संपूर्णतेच्या शोधाला अधोरेखीत केले आहे. आपण फक्त काही आणखी संयोगी वाटप ह्या पाहू:
कब्बालाचे पाच कंटेनर्स आणि पाच संगती
यहूदी धर्म: तोरा हा मोशेशी संबंधित पाच पुस्तके आहेत, ज्यांना परंपरेने ख्रिश्चनांनी ग्रीक शब्द “पेंटाट्यूक” म्हणून संबोधले आहे ज्याचा अर्थ “पाच कंटेनर्स“. त्याचबरोबर, जरी पाच इंद्रिये आपली जगाशी बाहेरची इंटरफेस असली तरी परंपरानुसार या बाहेरच्या इंद्रियांना अंतर्गत दैवी चेतनेशी जोडण्यात आले आहे, जसे “दृष्टी” ला “अंतर्दृष्टी” शी जोडले गेले आहे.
उदाहरणार्थ, कब्बाला परंपरेत, पाच बाहेरच्या इंद्रियांशी विविध अंतर्गत आध्यात्मिक क्षेत्रांचे सहसंबंध आहे: दृष्टी शी ज्ञान (चोखमा), ऐकणे शी समज (बिना), वास शी मैत्रीपूर्णता (चेसेड), चव शी शक्ती (ग्वुराह), आणि स्पर्श शी सौंदर्य (तिफेरेत). प्रत्येक इंद्रिय आत्म्याला आध्यात्मिक प्रकाशाने प्राप्त करण्यास समर्थ बनवते प्रत्येक संबंधित सेफिराह किंवा घटकाशी जे कब्बालिस्टिक जीवनाचें झाड म्हणून ओळखले जाते, शारीरिकतेपलीकडे वाढून उच्चतम चेतनाशक्ती प्राप्त करण्यात मदत करते परिष्कृत अनुभूतीच्या माध्यमातून.
१९, ५ चा प्रतिसाद, प्रकट आणि लपलेले
५ क्रमांकाचा पारंपारिक प्रतिसाद म्हणजे १९ हा क्रमांक. उदाहरणार्थ, इस्लामी मूलभूत वाक्य जे कुराणमध्ये ११४ वेळा दोहरावले जाते ते म्हणजे “अल्लाहच्या नावाने, करुणेशिवाय दयाळू“. अरबी भाषेत हे वाक्य (“بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ“) १९ अक्षरांचे असते जरी अरबी अल्फाबेटमध्ये २४ अक्षरे असतात. या ५ अक्षरांच्या फरकातून, १९ हा क्रमांक प्रकट दैवत्व आणि ५ हे लपविलेले प्रतिनिधित्व करण्याच्या सूत्राची कल्पना केली गेली आहे. १९ स्वत:चा संकेत म्हणजे परिपूर्ण एकक -- खरच, “एक” किंवा “एकता” किंवा “ऐक्य” याचा अरबी शब्द वाहिद (واحد - अब्जद १९) असा आहे ज्याने प्रतीकाच्या अर्थव्यवस्थेत अधिक थर जोडले जातात.
आणि ११४ ही १९ ची पट असल्याचे दुर्लक्षित नाही झाले. तसेच, कुराणमध्ये १९ हा क्रमांक एका विशेष देवदूतांच्या पंक्तीचे प्रतिनिधित्व करतो असा उल्लेख आहे. आणि काही इस्लामी शास्त्रज्ञांनी तर कुराणातून विविध पॅटर्नमध्ये १९ क्रमांकाची प्रसारितता ही त्याच्या दिव्य स्वरूपाची स्वत:ची स्पष्ट पुरावा असून आहे, असा अधिक विश्लेषणात्मक दावा केला आहे.
शिराजचे गुप्त प्रवक्ता, पाच आणि एकोणीस
निश्चितच, 19 आणि 5 यांचा सर्वात नाट्यमय वापर होता युवा ‘अली-मुहम्मद शिराजी प्रवक्त्याच्या, जो 19व्या शतकाच्या मध्यभागी कजार पर्शियाच्या अंधकारात प्रकटला. जर त्याने प्रारंभापासूनच वचनबद्ध झाले (वादीदार, उठून आलेला) आपली स्थिति वर्णन केली असती, तर पहिल्याच दिवशी क्रूरपणे कापले गेले असते.
उलट, त्याने आपले शिष्य 18 जणांची संख्या करून “अक्षरे” (जिवंतांची) (Ḥurúf al-Ḥayy - حروف الحيّ) नावाची संज्ञा देऊन आणि स्वत:ला 19 च्या “एकत्व” पूर्ण करण्यासाठी जोडले (लक्षात ठेवा वाहिद, अब्जद “19”). त्यांनी सर्व दिशांना विशिष्ट सूचनांसह आपल्या प्रस्तावाचा प्रसार करण्यास सुरुवात केली, 5 वर्षांच्या सावध कालावधीच्या लपवणी आणि आवरण योजनेसह. या आवरणाचा एक भाग म्हणजे त्याच्या लेखनांची सर्वांना व्यापकपणे वाटप करणे आणि त्याची स्थिति किंवा ओळख विषयी चर्चा न करण्याचे निर्देश. शिष्यांना केवळ लोकांना सांगण्यासाठी सांगितले की "...वचनबद्ध एकाचे द्वार उघडले गेले आहे, त्याचे प्रमाण अखंडनीय आहे, आणि त्याची साक्ष अंतिम आहे." ही एक रणनीती होती ’खऱ्या कळपातील गोठ्याला आपल्या राखणाऱ्याचा आवाज ओळखला जातो‘.
तसेच, प्रत्येक शिष्याला त्याच्या प्रादेशिक घरी परत पाठवण्यात आले होते -- जिथे त्याला जास्तीत जास्त अधिकार आणि प्रतिष्ठा होती. उदाहरणार्थ, मुल्ला हुसय्न परत त्याच्या मूळ प्रांतात खुरासानला परत गेले, जिथे त्याच्या मूळ शहर बुशुरुयिहमधून उत्सुक लोकांचा 12,000 चा मोठा गर्दी त्याचे स्वागत करण्यासाठि बाहेर पडली. ही 5 वर्षांची लपवणी प्रभावी ठरली -- आणि देशभरात जोशपूर्ण प्रश्नांची लाट पसरली. बाबाने त्याच्या शिष्यांना 19 ने संख्येने भक्तांची नावे गोळा करणारे आणि 19 समूहांच्या 19 ने रचलेल्या पदमालिकेची आदेश दिली. हि 361 ने दर्जात विभागणी “सर्व गोष्टी” (kullá shay - “كل شيء“, अब्जद 361) या रहस्यमय शब्दाशी जुळते.
पार्दर्शकतेतच लपलेला कायम
रंजकता म्हणजे जवान नबीने आपल्या पदाची सांगड घालण्यासाठी वापरलेले सर्वात शक्तीशाली साधन म्हणजे “बाब” या उपाधीच (باب - स्वाभाविकपणे, अबजाद “5”), ज्याला सर्वानी “पंचम द्वार” म्हणून समजले, जो कदाचित्या स्वरुपात लपलेल्या इमामाचे “पंचम द्वार” आहे. त्याने स्वतः या पाच वर्षीय पर्दाबंदीची व्याख्या केली आहे “तफसीर अल-हा‘“, अक्षर ‘ह’च्या (स्वाभाविकपणे, अब्जाद “5”) महत्त्वावर एक टिप्पणीमध्ये, ज्यात “बाब” शब्दांतर्गत दिव्य उदयाचे प्रतीक - ‘आलिफ’ (बाब बاب या भागातील ا) लपलेला आहे जो “उठणारा” (कायम) चिन्हातच आहे.
याप्रमाणे, १९ आत्म्यांनी पाच वर्षाच्या काळात एक आध्यात्मिक क्रांती प्रारंभ केली, जी आदामी युगाचा अंत करेल आणि कमीत कमी पाच हजार शतके टिकणारी नवीन चक्र सुरू करेल. एक अद्वितीय कॅलेंडरसह या नवीन सार्वभौम चक्रात प्रवेश करत, जिथे प्रत्येकाने १९ नामकरण केलेल्या महिन्यांचा समावेश आहे, ज्यात प्रत्येक महिन्याचे १९ नामधारी दिवस आहेत -- कधी-कधी ५ अनामिक अंतरमहाली दिवसांच्या योगाने पीरियडिकपणे सुधारण्यात आले. त्याच्या कॅलेंडरमध्ये, त्याने उपवास आणि आध्यात्मिक तयारीच्या महिन्याने प्रत्येक वार्षिक चक्र पूर्ण केले -- एक महिना ज्याने स्वतःचे नाव (‘आला) धारण केले. आणि प्रत्येक नवीन वर्षाची सुरुवात सौर वसंतरुतूत बहा महिन्याने केली. बाब निश्चितपणे दैवी समरूपतेवर प्रेम करत होता.
आणि हे १९ आणि ५ -- प्रकट आणि लपलेले -- यांचे जुळवणी शास्त्रांतर्गत सर्वव्यापी आहे. जसे म्हणतात "ओ तू जो सर्वात प्रकटांचा प्रकट आणि सर्वात लपलेल्यांचा लपलेला!"
